مشاهیر مازندران

در این مقاله تعدادی از مشاهیر و مفاخر سرزمین طبرستان را برایتان معرفی کنم:

* شهید شیخ فضل ا. . . نوری :

شیخ فضل ا. . . نوری از علمای نامدار درسال 1295ه. ق در قریه لاشک کجور به دنیا آمد. او پس از طی مدارج علمی و کسب درجه اجتهاد در نجف اشرف به تهران آمد و در شمار مراجع بزرگ استان تهران درآمد. او از روحانیون برجسته در مبارزه علیه استعمار بود . درجریان نهضت مشروطه ، او خواهان مشروطه مشروعه و تشکیل مجلس شورای اسلامی بود ولی مخالفان اجرای احکام اسلام و غربزدگان او را متهم به استبداد کرده و بالاخره در روز 13رجب سال 1327ه .ق برابر با 11مرداد 1288ه . ش روز تولد حضرت علی (ع) پس از محاکمه در یک دادگاه فرمایشی او را محکوم کردند و به شهادت رسانیدند .

* نیما یوشیج :

نیما یوشیج در سال 1276ه. ش در قریه یوش از توابع بخش بلده شهرستان نور به دنیا آمد .خواندن و نوشتن را نزدآخوند ده فرا گرفت . پس ازآن به تهران رفت و در مدرسه سن لویی مشغول تحصیل شد .درآنجا با تشویق یکی از معلمهایش به نام نظام وفا به شعر گفتن مشغول گشت . در سال 1300منظومه قصه رنگ پریده را سرود که در روزنامه میرزاده عشقی به چاپ رساند. در همان زمان بود که شاعرانی چون ملک الشعرای بهار و مهدی حمیدی و . . . به مخالفت و دشمنی باوی پرداختند . نیما به سبک شاعران قدیم شعر نمی سرود و در شعر او مصراعها کوتاه و بلند می شدند . از معروفترین شعرهای نیما می توان بر افسانه ، آی آدمها ، ناقوس و مرغ آمین اشاره کرد و نیما سرانجام در سال 1338ه .ش در تجریش شمیران دارفانی را وداع گفت و کالبد نیما در سال 1373به یوش محل و طی مراسم با شکوهی در حیاط منزلش دفن شد .

* حاج شیخ محمد کوسانی :

حاج شیخ محمد کوسانی معروف به آیه ا... کوهستانی از اهالی دهکده کوسان از توابع بهشهرمازندران است و در حدود سال 1275شمسی متولد شد . تحصیلات علمی خود را نزد اساتید فن در مشهد و نجف به اتمام رسانیده ، در زهد و ورع امروزه در سراسر مازندران شهرتی کامل دارد و اوقات به زراعت و تدریس طلاب علوم دینی و رتق و فتق مهام امور جمهور خلایق می گذراند . درقسمت علوم عقلی و نقلی و فلسفه و حکمت الهی ماهرو صاحب تالیفات نفیسه در این خصوص می باشد . معروف است که می گویند حضرت آیت ا. . . مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی بارها به زایرین عتبات سفارش می فرمودند که وجود آقا شیخ محمد کوسانی برای توده ی مازندرانی یکی از ودایع الهی است .سفری به کسوت درویشی با پای پیاده در سال 1313شمسی به مکه معظمه نموده و سالی چند در مقامات متبرکه دینی به سربرد. آیت الله کوهستانی در ماه ذیقعده 1391ه .ق به کسالت تنگی نفس وقلب مبتلا گردید ودر ربیع الاول 1392ه .ق دارفانی را وداع نمود و پس از تشییع بسیار با شکوه و بی نظیر در شهرهای بهشهر و گرگان و علی آباد کتول و بجنورد و شیروان و قوچان و مشهد ، بالاخره در کنار حرم مطهر ثامن الائمه امام رضا (ع) مدفون گردید .

* حسن بن زید معروف به داعی کبیر :

سر سلسله دودمان علویان طبرستان حسن بن زید معروف به "داعی الی الحق" ، "داعی اول" و یا "داعی کبیر" است . از دوران اولیه زندگانی او اطلاعات زیادی بدست نیامد و اکثر محققین و مورخین فقط به بررسی قیام او پرداخته اند . ازنوشته های مورخان چنین برمی آید که او به هنگام خلافت مستعین با. . . در سال 250ه . ق قیام نمود .

در مورد علت قیام حسن بن زید چنین نوشته اند که : از زمانی که طبرستان در حوزه فرمانروایی طاهریان قرار گرفت ، امیران این سلسله افرادی را جهت اداره امور ولایات با اختیارات نامحدود اعزام می نمودند .درزمان

امارت محمدبن عبدا. . طاهری ، جابرن هارون نصرانی ، جهت اخذ مالیات به مازندران روانه گردید . وی بر مردم ظلم و ستم زیادی روا داشت به حدی که گروهی از مردم به ناچار مجبور به مهاجرت شده و به سوی گیلان و دیلمان رهسپار گردیدند. عده ای دیگر ازمردم به سراغ یکی از علویان طبرستان به نام محمدبن ابراهیم رفته و از وی در خواست نمودند تا رهبری آنها را به عهده بگیرد. اما او آنها را به سوی حسن بن زید که بعدها به داعی کبیر شهرت یافت و در آن زمان در ری اقامت داشت ، رهنمون شد .

مرحوم علامه امینی در مورد او نوشته است :
او مذهب اهل بیت را در اصول و فروع ظاهر کرده و به " الرضا من آل محمد " دعوت می کرد و نیز نوشته اند که اول کسی که بر مرقد علی (ع) دیواری بنا کرد و به تعمیرآن بقعه مبارکه پرادخت حسن بن زید بود .

* آیت ا. . . العظمی حاج میرزا هاشم آملی :

در سال 1322ه. ق درروستای پردمه لاریجان از توابع شهرستان آمل دیده به جهان گشود . درسال 1335ه. ق به عزم تحصیل به تهران رفت و دربدو ورود مورد توجه مرحوم مدرس واقع گردید . ایشان در سال 1345ه .ق برای تکمیل معلومات خود رهسپار حوزه علمیه قم شده در مدت اقامت در قم از محضر درس آیات عظام حایری یزدی ، کاشانی و . . . بهره مند گردید .

در سال 1351ه . ق با اخذ درجه اجتهاد از آیت الله حایری یزدی و آیت الله حجت جهت ادامه تحصیل به نجف اشرف هجرت کرد و در مدت اقامت 30ساله خود در حوزه بزرگ نجف توانست از محفل درس آیات عظام حاج میرزا حسین نائینی و حاج ابوالحسن اصفهانی استفاده برد .معظم له در سال 1381ه. ق به ایران بازگشت و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (س) به تدریس فقه و اصول پرداخت .

آیت الله آملی به غیرازتالیفات بسیار ارزنده و پرورش شاگردان نام آوری چون آیت ا. . . شیخ حسن حسن زاده آملی ، آیت الله شیخ عبدالله جوادی آملی و . . . از وجود فرزندانی نیکو و شایسته برخوردار بودند که عبارتند از:

دکتر محمد جواد لاریجانی ، دکتر فاضل لاریجانی ، دکتر باقر لاریجانی و حجت الاسلام شیخ صادق لاریجانی پیکر پاک آن فقیه نامدار در سال 1371ه. ش درحرم مطهر حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.

* ابن شهرآشوب ساروی :

ابوجعفرمحمدبن علی بن شهرآشوب ساروی مازندرانی ملقب به "زین الدین " ومعروف به "ابن شهرآشوب "در سال 489ه.ق متولد شد . وی با تلاش و زحمات خویش توانست به عنوان یکی از بزرگترین مروجین مکتب ، زنده کننده آثار آل محمد (ص) و تجدید کننده مذهب در زمان خود محسوب گردد. وی بخاطر درگیری با والی مازندران از این منطقه خارج گردید و تا اقامت نهائی در شهرحلب در سرزمین سوریه به منظور کسب علوم اسلامی دست به مسافرتهای زیادی زد .

در بزرگواری او این بس که دانشمندان پس از شیخ طوسی او را "شیخ الطایفه" خوانده اند و در کلیه کتابهای تراجم او را زنده کننده شیعه و آثار اهل بیت دانسته اند .

ابن شهر آشوب جهت کسب علم و دانش به ملاقات جماعت زیادی از اعاظم علمای اسلامی توفیق یافته از جمله : علی بن بیهقی مولف تاریخ بیهق ، جارالله زمخشری از علمای عامه مولف تفسیر "کشاف" ، قطب الدین رازی و . . .

از وی کتابهای متعدد برجای مانده که معروفترین آنها "کتاب "مناقب آل ابیطالب (ع)" است و بیشترین شهرت مولف نیز مرهون آن است . وی سرانجام پس از گذراندن صدسال عمرو حدود هفتاد سال خدمت پرتلاش به تشیع ، درشب جمعه 22ماه شعبان سال 588 ه.ق در شهر حلب به دیار باقی شتافت .

ابوجعفربن جریربن یزید آملی معروف به " امام المورخین " به اعتقاد اکثر مورخین در سال 244ه.ق در آمل متولد شد . وی نخستین مورخ بزرگ و مفسر قرآن در سراسر تاریخ اسلام می باشد . تالیفات متعددی از محمد بن جریر طبری به یادگار مانده که مهمترین آنها تفسیر قرآن که نامش جامع البیان فی تفسیرالقرآن می باشد که به تفسیر طبری و تفسیر ابن جریر معروف است . ازدیگر تالیفات معروف وی تاریخ طبری است که عمده شهرت طبری نیز از همین کتاب می باشد . محمدبن جریر طبری در سال 310ه . ق از دنیا رفت .

* علامه حسن حسن زاد آملی :

درسال 1307 در یکی از مناطق آمل دیده به جهان هستی گشود . در کودکی " حسن" را برای آموختن قرآن کریم نزد چند بانوی پرهیزکار فرستادند و وی به فراگیری خواندن و نوشتن قرآن پرداخت . سپس برای ادامه تحصیل به مدرسه رفت و پس از افزایش شیفتگی به علوم دینی به طلبگی روی آورد تا 22 سالگی در زادگاه خود دروس و کتب دین از جمله مقدمات ، نصاب الصبیان ، سیوطی حاشیه ، شرایع محقق و مطول را آموخت و همزمان در خط و خوشنویسی تبحر لازم را کسب کرد و در سال 1329 به تهران عزیمت نمود و در جلسات درس آیت الله شیخ محمدتقی آملی و آقا سید احمد لواسانی به فراگیری لمعه و سایر دروس پرداخت .دروس رسائل ، مکاسب ، کفایه ، اشارات شیخ الرییس را از محضر علمایی همچون الهی قمشه ای ، آشتیانی ، فاضل تونی ، شعرانی تلمذ نمود . درهمین اثنا تبحر خاصی در علوم ریاضی ، هیئت و نجوم بدست آورد.آن گاه برای استفاده از محضر فیلسوف بی بدیل معاصر حضرت آیت الله علامه طباطبایی راهی قم شد واز آن زمان تاکنون اهتمام جدی به تحقیق و پژوهش گماشت آثار بجای مانده از این فرزانه ماندگار در رشته تخصصی فلسفه،عرفان ومعارف اسلامی عبارت است از:

تصحیح نهج البلاغه از روی نسخه خطی سید رضی – اعراب جلدین اصول کافی ، خزایی ، خلاصه المنهج –

شرح فصوص قیصری – تصحیح کامل دوره حکمت متعالیه ملاصدرا- تصحیح ، تدریس و تحشیه آثار ارزشمندی ازقبیل تمهیدات القواعد صائن الدین فصوص الحکم فارابی ، اصول اقلیدس کلیله و دمنه – قرآن و
انسان – نمع الاولایه – دیوان شعر.

* حضرت آيت اللّه آقاى حاج شيخ عبدالله جوادى آملى دامت برکاته :

از اساتيد مبرز فلسفه , عرفان , تفسير قرآن , خارج فقه و اصول و داراى تاليفات بسيارى در اين علوم .

در سال 1312 هجرى شمسى در شهر آمل در خانواده اى روحانى ديده به جهان گشود.> پدرش از علما و وعاظ شهر آمل بود. بعد از پايان دروس دوره ابتدايى به حوزه علميه آمل پيوست و در آنجا به مدت پنج سال از محضر اساتيد بارزكه بعضى از آنها از شاگردان مرحوم آخوند خراسانى بودند بهره بردو مرحله متوسطه از مقدمات فقه و اصول و حديث را به پايان رساند . در شهريور سال 1329 شمسى با هجرت به تهران شهرآمل را ترك نمود وبه نزد آية اللّه شيخ محمد تقى آملى رفت .< سپس به مدرسه مروى منتقل شد و در آنجا مرحله عالى دروس حوزه و نيز معقول را تا سال 1334 شمسى نزد آية اللّه شعرانى و آية اللّه الهى قمشه اى و خارج فقه و اصول را نزد آية اللّه شيخ محمد تقى آملى فرا گرفت . در سال 1334 به حوزه علميه قم هجرت كرد و مدتى در محضر درس آية اللّه العظمى بروجردى و حدود سيزده سال در درس فقه آية اللّه سيد محمد محقق داماد حاضر شد. همچنين يك دوره از اصول فقه كه مدت هفت سال بطول انجاميد را در نزد حضر ت امام خمينى گذراند.< و نيز در محضر علامه سيدمحمد حسين طباطبايى به مدت 25 سال اسفار, الهيات شفا,منطق شفا, خارج حكمت متعاليه , عرفان اسلامى و معارف موضوعى در حديث و تفسير قرآن را در جلسات خاص به اكمال رساند.

تالیفات:
تفسير موضوعى قرآن مجيد
كتاب الخمس
شريعت در آيينه
تحرير تمهيدالقواعد
كتاب الصلاة
عرفان حج
كرامت در قرآن
اخلاق كارگزاران در حكومت اسلامى
پيرامون وحى و رهبرى
اسرار عبادات
ولايت فقيه , رهبرى در اسلام
رحيق مختوم
نمادو اسطوره

* ابن اسفندیار :

بهاء الدین محمد حسن بن اسفندیار ، مولف تاریخ طبرستان از مشاهیر و نویسندگان اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ه .ق است . متاسفانه از دوران اولیه زندگانی و کیفیت تحصیلات ابن اسفندیار اطلاع چندانی دردست نیست . ولی با توجه به نوشته خودش در مقدمه تاریخ طبرستان چنین برمی آید که علوم مقدماتی را در زادگاهش لاریجان فرا گرفته است . ابن اسفندیار را " پدر تاریخ مازندران" لقب داده اند بدان جهت که اولین کتابی است که ما را به اخبار و تاریخ مازندران آگاه می کند و زمینه مطالعات تاریخ نویسان بعد به شمار می رود. از زندگی این مورخ نامی از سال 613 ه . ق به بعد که تاریخ طبرستان را تکمیل نموده ، اطلاعی در دست نیست .

* محمدبن جریر بن رستم طبری :

ابوجعفرمحمدبن جریربن رستم طبری آملی مکنی به " ابوجعفر" و " ابن فاضل " یکی از علمای بزرگ شیعه در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم ه . ق به شمار می رود .

یکی از علمای بزرگ شیعه در اواخرقرن سوم و اوایل قرن چهارم ه .ق به شمار می رود .اکثر علمای رجال او را آملی می دانند ولی ابن اسفندیاراو را اهل ساری می داند و می نویسد . محمد بن جریر بن رستم السروی ، فقیه ، متکلم و صاحب حدیث ، وی محقق در مذهب اهل بیت (ع) و مدتها در خدمت علی بن موسی الرضا (ع) بود . در فقه و حدیث و رجال و تفسیر مهارت داشت و در واقع یکی از اساتید مسلم علم رجال محسوب می شد .آداب الحمیده ، الایضاح در امامت ، دلایل الائمه و . . . . از تالیفات او به شمار می رود. متاسفانه تاریخ وفات وی مشخص نیست .

* سید ظهیرالدین مرعشی :

سید ظهیرالدین مرعشی یکی از سیاستمداران و دانشمندان ایران است که به سال 815 یا 817 و یا 818 ه . ق در آمل دیده به جهان گشود . چنان که رجال شناس نامی مرحوم حضرت آیت العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی در یادداشتی تبارنامه مرعشیان را آورده ، شب وی با چند واسطه به امام زین العابدین (ع) می رسد . سید ظهیرالدین علاوه بر این که از سیاستمداران زمان خود بوده ، یکی از نویسندگان توانای عصر خود نیز به شمار می رفت . او دواثر عمده به نام های تاریخ طبرستان و رویان و مازندران و تاریخ گیلان و دیلمستان دارد که در واقع این دو اثر مکمل یکدیگرند و جزء منابع معتبر مربوط به تاریخ سادات مازندران و گیلان محسوب می شوند . او در آثار خود از اصطلاحات و عباراتی سود می جوید که حاکی از بینش شیعی وی است . آثار او به جهت اهمیت و اشتمال بر مطالب تاریخی از همان ابتدا مورد استفاده تاریخ نگاران بوده است . وی در سال 877 ه . ق از جانب کارکیا میرزا علی جانشین کارکیا سلطان محمد به سپهسالاری ولایت گرجیان منصوب گردید و تا آخر عمر در همان رتبه و منصب باقی بوده است . این مورخ برجسته سرانجام به سال 892 ه . ق دیده از جهان فروبست .

* امیرپازواری :

امیرپازواری که " امیر مازندرانی " و نیز " شیخ العجم "معروف شده است ، از بزرگترین شعرای سوخته دل و صافی ضمیر مازندران است . متاسفانه از دوران زندگانی این شاعر عارف اطلاعات جامع و دقیقی دردست نیست ؛ اما آنچه که از اشعار وی برمی آید این است که وی دهقانی از مردم پازوار " ناحیه ای میان بابل و بابلسر" بوده است . اشعار امیر از صدها سال پیش تاکنون با آهنگ مخصوص و جذاب "امیری" بدون کوچکترین

تغییری در مازندران متداول است . وی به حضرت علی (ع) ارادتی خاص داشته و بسیاری از آیه های قرآن مجید را عینا و یا بصورت حل در اشعارش آورده است . اشعار امیر دو دسته اند : یکدسته آنهایی که گویای عشق پاک و بی ریای روستایی او هستند ؛ دسته دیگر اشعاری که نمودار احاطه کامل او به قرآن و اخبار و احادیث و حکمت و فلسفه و منطق و عرفان است . اشعار وی در دوجلد به نام "دیوان امیر مازندرانی "در سال 1277ه .ق مطابق با 1860میلادی در پطرزبورگ به چاپ رسید. سال وفات امیر نیز مانند زمان تولد او مشخص نیست . از مندرجات تذکره ها می توان دریافت که وی در امیرکلا فوت نموده و متاسفانه گور او نیز معلوم نمی باشد و می گویند امیرکلا به مناسبت نام او به این اسم نامیده شده است .

* عمربن فرخان طبری :

ابوحفص عمربن فرخان طبری مهندس و طراح شهر بغداد ، اختر شناس ، مترجم از پیشگامان دانش ریاضیات ، هیات ، نجوم و معماری و از بزرگترین دانشمندان مازندران در سده دوم هجری قمری به دنیا آمد . وی که به زبان های پهلوی ، عربی و فارسی کاملا مسلط بود ، یکی از پیشگامان ترجمه در ایران به شمار می رود . ابو حفص طبری بدون شک از بزرگان علم ایران به شمار می آمد و ابو مشعر باغی در مقام و مرتبه علمی ، او را با ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی ، فیلسوف عرب مقایسه می کند . ازجمله آثار به جامانده از وی عبارتند از: الاربعه بطلمیوس ، جوامع الاسرار فی علم النجوم و کتاب مختصر مدخل القیصرانی فی احکام النجوم .

تاریخ وفات این دانشمند نیز به مانند تاریخ ولادت وی با وجود کوشش های بسیار به دست نیامده است .

* ایرج ملک پور :

ایرج ملک پور در سال 1319 در شهرآمل متولد شد . وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهر آمل گذراند و سال آخر دبیرستان را در دارالفنون تهران به پایان رساند و در همان سال در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته فیزیک پرداخت . در سال 1353موفق به کسب دکتری در رشته فضا و ماهواره شد . ملک پور دکترای دوم را در رشته فیزیک ستاره ها دریافت نمود .

از سال 1355در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران مشغول به کار شد .رشته تخصصی دکتر ملک پور ، ستارگان انفجاری بوده و مقالات بسیاری در این زمینه دارند .

ازجمله آثار ایشان می توان به : تقویم 5000 ساله ایران از سال 3540 قبل از هجرت تا1500ه . ش بصورت یک مجموعه 19جلدی تدوین شده است . تقویم رسمی ایران : گزارش علمی شماره 81 دانشگاه تهران موسسه ژئوفیزیک ، کتاب درباره اسرار بشقاب پرنده ها ، کتاب تطبیقی دوره بیست جلدی .

* نجمای مازندرانی :

نام عاشقی است که در فراق معشوقه اش به نام "رعنا " ترانه هایی ساخته و شراره های شورانگیز آتش درونیش را با سرودن ابیات ، آن که در آهنگ ابوعطا خوانده می شود فرو می نشاند . این داستان که مانند ویس و رامین و لیلی و مجنون سرگذشت جان گداز دل داده ای را تشریح می نماید ، با تفاوت به این که سراینده آن داستان ها شعرای به نامی مانند فخرالدین اسعد گرگانی و حکیم نظامی است ولی گوینده این داستان همان عاشق حقیقی این سرگذشت می باشد ، از داستانهای ملی این سرزمین و در اغلب نقاط مازندران ، روستاییان آن را از برداشته و در مواقع وجد و جذبه و شب نشینی ها و مجالس عروسی و سرور می خوانند . تاریخ زندگی سراینده به تحقیق به دست نیامد ، ولی محقق است از زمان باستان مشهور صفحات شمال بوده است .

* طالب آملی :

محمدآملی متخلص به "طالب" مشهوربه ملک الشعرا طالب آملی ، از شاعران و گویندگان بنام قرن یازدهم هجری و از ارکان اربعه شعر سبک هندی است . طالب در سال 994هجری در آمل متولد شد و درسال 1036هجری درهند وفات یافت . مقبره او در شهرفتح پور سیکری در شمال هند، درجوارمقبره دوست بزرگوارش اعتماد الدوله

تهرانی ، صدراعظم مشهورهند قرار دارد. طالب در هند به اوج قله شعر رسید وبه مقام ملک الشعرایی دربار دست یافت و در 42سالگی در اوج شرف و اعتبار در گذشت . داستان عشق طالب آملی و مهاجرتش به هند ، عرصه زمان را در نور دیده و به یکی از داستانهای ماندگار در پهنه فرهنگ مازندران تبدیل شده است . مثنوی طالب و زهره (طالبا) ، داستان عشق او به دختری به نام زهره است که از کودکی در مدرسه همدرس او بود .

* سید حیدر آملی :

سید حیدر آملی از بزرگان عرفای شیعه در قرن هشتم هجری می باشد . تولد وی را به سال 720ه. ق در شهرآمل و وفات وی را به سال 794ه . ق نقل نموده اند . از آثار مهم ایشان می توان از " تفسیر المحیط الاعظم فی البحر الخضم " و در مقدمات نص النصوص " که در واقع " شرحی شیعی " نام برد .

از جمله خصوصیات شخصیتی علمی و عرفانی و تشیعی سید حیدر آملی اینکه ، مدام در کتابهای خود خصوصا در جوامع الاسرار ، از حریم شیعه امامیه و از حریم عرفان واقعی دفاع می کند و اصولا معتقد است بین مذاهب اسلامی فقط مذهب شیعه اثناعشریه است که بر حق بوده و شیعیان امامیه هستند که اهل سعادت و تشیع و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت است که صراط مستقیم می باشد .

از اساتید وی یکی شیخ کامل "محقق نورالدین طهرانی " است و دیگری ابوالمطهرحلی ، فرزند علامه حلی می باشد که سید حیدر را به " زین العابدین ثانی "خطاب می کند .

* ابوسهل کوهی :

ابوسهل بیژن بن رستم از ریاضی دانان و منجمین نامی ایران در نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم ه . ق است . از دوران اولیه زندگانی او اطلاعات چندان دقیقی دردست نیست . همین قدر مشخص است که اصل وی از جبال طبرستان است و به همین جهت بوده که "ابوسهل کوهی" ملقب گردید . این ریاضی دان عالی قدر معاصر ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی وبه قولی استاد ابوعلی سینا بوده است . وی پس از فراگیری دانش مقدماتی به سبب علاقه و استعدادی که در زمینه های ریاضی و نجوم داشته به تکمیل تحصیلات خویش دراین دورشته پرداخته و نزد استادان فن تلمذ نمود تا خود به درجه استادی رسید .وی در سال 378ه . ق در شهربغداد در حالیکه ریاست رصد خانه را برعهده داشت ، مامور به رصد کواکب سبعه شد . در زمینه ریاضیات ، عمر خیام نیشابوری ، وی را ریاضیدانی عالی مقام دانسته است . اشنایدر گفته است که پرگار به اصطلاح مخروطی را وصف کرده است . مهمترین آثار ابوسهل کوهی عبارتنداز:"مرکز الدوایر المتماسه علی الخطوط بطریق تحلیل"و کتاب "اخراج الخطین من نقطه علی زاویه معلومه به طریق تحلیل ". این دانشمند عالی قدر حدود سال 405ه . ق دارفانی را وداع گفت .

* علی بن ربن طبری :

ابوالحسن علی بن سهل بن ربن طبری معروف به " ابن طبری " پزشک ، ریاضی دان اختر شناس ، مترجم ، ادیب و از دانشمندان برجسته قرن سوم ه . ق در حدود سال 192ه . ق در طبرستان " احتمال قریب به یقین ساری " به دنیا آمد . وی که استادرازی است از پیشگامان تالیف کتاب در زمینه طب نیز می باشد . کتاب "فردوس الحکمه " که از تالیفات این دانشمند می باشد ، نخستین مجموعه بزرگ از نوع خود در اسلام است که در سال 234ه . ق و در 360 فصل نگاشته شد . دکتر ذبیح ا. . . صفا می نویسد : کتاب فردوس الحکمه کتاب جامعی است در طب که با روش منطقی نگارش یافته و این همان روش است که بعدا علی بن عباس مجوسی در کامل الصناعه و ابوعلی سینا در کتاب قانون به کار برده اند . ابن ربن آثار متعدد دیگری نیز دارد که مهمترین آن به این قرار است " الدین و الدوله فی اثبات النبوه النبی و محمد (ص) در رد دین مسیحیت و حقانیت اسلام ، عرفان الحیاه ، فی الترقی و . . . این دانشمند عالی قدر احتمالا به سال 247ه . ق دیده ازجهان فروبست .

* مرزبان بن رستم پریمی :

اسپهبد مرزبان بن رستم بن شهریار بن شروین بن رستم سرخاب بن قارن از نویسندگان معروف ایران در قرن چهارم ه . ق است . وی درمنطقه پریم از توابع دودانگه شهرستان ساری دیده به جهان گشود. ازدوران اولیه زندگانی او اطلاعات دقیقی دردست نیست. عمده شهرت وی به خاطر نگارش کتاب مرزبان نامه است . کتاب مرزبان نامه در اصل به زبان طبری است و این کتاب مشتمل برحکایت و تمثیلات و افسانه های حکمت آمیزی است که به طرز اسلوب کلیله و دمنه ، از زبان و خوش و پرندگان و دیو و پری تالیف شده و آموزنده گفتار و پندار و کردار نیک است . این کتاب به وسیله دانشمندان بزرگ چند بار به زبانهای دیگر نوشته شده است . کتابی به نام مرزبان نامه و منسوب به مرزبان بن رستم در ادبیات ایران شناخته می شود ، بازسازی سعدالدین ورامینی است. مرزبان بن رستم کتاب دیگری نیز تالیف کرده که به شعر است و دیوان "نیکی نامه " نامیده می شود .متاسفانه تاریخ وفات وی به دست نیامد .

* شهید حجه الاسلام سید عبدالکریم هاشمی نژاد:

شهید هاشمی نژاد در سال 1311 شمسی ، در شهرستان بهشهر متولد شد . دوره مقدماتی حوزه را نزد آیت ا. . . کوهستانی گذراند . سپس برای ادامه تحصیل راهی قم شده و نزد آیت الله العظمی بروجردی و امام خمینی مدت 14 سال تلمذ کرد و در سن 27 سالگی به درجه اجتهاد نایل شد . شهید در دوران ستمشاهی با روحیه مبارز و شجاعت کم نظیری که داشت ، از بدو شروع فعالیت اجتماعیش مبارزه با کجیها و انحرافات رژیم فاسد را سرلوحه کار خود نمود. وی در سال1342، پس از سخنرانی پر شوری که در تهران ایراد کرد ، در شب پانزدهم خرداد به همراه 40 نفر روحانی دیگر دستگیر و زندانی شد . همچنین ایشان 3 روز بعد از حادثه 17خرداد 1354 توسط ماموران ساواک دستگیر و به 2 سال زندان محکوم شد . پس از آزادی از زندان به مشهد بازگشت و مثلث مبارزاتی را با وجود مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و آیت الله واعظ طبسی تکمیل کرد و آن قدر در این عرصه کوشا بود که حضرت امام در نامه ای خطاب به ایشان فرموده بودند (من چشمم به افرادی مانند شما روشن است ) شهید پس از پیروزی انقلاب در مجلس خبرگان به عنوان نماینده مازندران انتخاب شد و در تدوین قانون اساسی زحمات فراوانی کشید و پس از پایان دوره مجلس خبرگان ، مقام دبیری حزب جمهوری اسلامی مشهد را به عهده گرفت . منافقین کوردل که در مقابله با انقلاب ، رو به ترور شخصیتهای انقلاب آورده بودند نقشه ترور وی را طرح و در هفتم مهر 1360 او را به شهادت رساندند . جنازه تکه تکه شده این شهید در فردای آن روز بر فراز دستهای مردم عزادار مشهد ، تشییع و در حرم مطهرعلی بن موسی الرضا (ع ) به خاک سپرده شد.

شهید از خود آثار قلمی بسیاری به جای گذاشته که عبارتند از:مناظره دکتر و پیر ،ولایت فقیه ،زهرا مکتب مقاومت،مسائل عصر ما،و...